Plan zagospodarowania miejscowego, w którym gmina uwzględnia różne inwestycje lokalne, np. budowa drogi czy sklepu wielkopowierzchniowego, może wpłynąć na zmianę wartości nieruchomości. Jeżeli wartość gruntów wzrośnie po ogłoszeniu planu zagospodarowania miejscowego, właściciele gruntów objętych planem, będą zobowiązani do wniesienia odpowiednich opłat tytułem wzbogacenia. Jeżeli sytuacja jest odwrotna, obniżyła się wartość nieruchomości, użytkownicy i właściciele gruntów mogą dochodzić odszkodowania od gminy. W przypadku problemu z przyznaniem i wypłatą odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości, sąd powszechny lub administracyjny rozstrzyga spór.
Właściciele i użytkownicy działek mogą na własny koszt wykonać wycenę gruntów i posłużyć się tym dokumentem w sądzie. Składając wniosek do gminy o odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości, gmina zobowiązana jest w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy, udzielić odpowiedzi. Jeżeli tego nie zrobi, właścicielom i użytkownikom działek naliczane są odsetki, które będą wypłacone wraz z przyznanym odszkodowaniem. Gmina może w drodze rekompensaty wypłacić odszkodowanie albo odkupić grunt od właściciela. Oba rozwiązania są możliwe i w mocy prawa. Zagadnienia te dokładnie opisane są w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 roku. W przypadku dochodzenia swoich praw przed sądem, osoba starająca się o odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości, musi dotrzymać ustawowych terminów. Pozew do sądu nie może być złożony później, niż przed upływem 6 lat od daty wejścia w życie planu zagospodarowania miejscowego.